Nieudany przeszczep włosów i jak go uniknąć?10 kluczowych czynników

Z perspektywy czysto medycznej, przeszczep włosów jest relatywnie prostą procedurą, bez istotnych ryzyk, groźnych powikłań czy niepożądanych skutków ubocznych.

Niestety, NIE oznacza to jednocześnie, że każdy z wykonujących przeszczep pacjentów uzna swój zabieg za w pełni satysfakcjonujący.

W niniejszym materiale spróbujemy – z kilku różnych perspektyw – naświetlić to zagadnienie, wskazując na koniec 10 kluczowych warunków, których wypełnienie pozwoli na osiągnięcie optymalnego rezultatu wykonanej transplantacji włosów.

Spis treści:

Perspektywa pierwsza: klinika i lekarz vs pacjent

Jest szereg potencjalnych przyczyn, czynników, które mogą doprowadzić do nieudanego zabiegu przeszczepu włosów. Część z nich wynikać będzie z ewentualnych błędów i/lub zaniechań po stronie lekarza, jego zespołu i wykonującej zabieg kliniki. Inna część z kolei związana jest jednoznacznie z działaniami i/lub zaniechaniami po stronie pacjenta.

Poniżej omówimy szerzej kolejne możliwe przyczyny porażki transplantacji włosów, oddzielając od siebie czytelnie odpowiedzialność zespołu kliniki i samego pacjenta.

Sprawdź także: Jak wygląda przeszczep włosów?

Potencjalne błędy po stronie kliniki i lekarza prowadzącego

Kluczowa część odpowiedzialności za przebieg i wynik końcowy przeszczepu włosów spoczywa na lekarzu prowadzącym i jego zespole. To oni są (powinni być!) profesjonalistami, poruszają się po obszarze szczegółowo dla siebie znanym. Dlatego czynniki i sytuacje, na które poniżej wskażemy – tak naprawdę nie powinny mieć miejsca!

Niewłaściwa kwalifikacja do zabiegu. Jak już wcześniej wspomnieliśmy zabieg transplantacji włosów nie jest medycznie skomplikowany ani ryzykowny. Nie oznacza to jednak, że każdy może być do zabiegu takiego zakwalifikowany. Cztery podstawowe czynniki dyskwalifikujące potencjalnego kandydata do przeszczepu to:
1. Zbyt niska jakość włosów w obszarze dawczym;
2. Hemofilia i inne choroby powodujące zaburzenia krzepnięcia krwi;
3. Zbyt wysoki wiek (zazwyczaj przyjmuje się, że pozytywnie kwalifikować można osoby do 60 roku życia).
4. Problemy skóry głowy: stany zapalne, łojotok itp. (Absolutnie konieczne jest przystępowanie do przeszczepu z w pełni zdrową skórą głowy!)
Niewłaściwa technika przeprowadzenia zabiegu. Techniki wykonywania przeszczepu włosów rozwijają się niezwykle szybko w okresie ostatnich 40 lat. Zdecydowanie dominująca jeszcze piętnaście lat temu metoda paskowa (zwana STRIP lub FUT), została wyparta przez mniej inwazyjną i bardziej pracochłonną metodę FUE. Cały czas doskonalone są też narzędzia wykorzystywane podczas zabiegu: sztance ekstrakcyjne, implantery itd. Błędy zespołu wykonującego zabieg, związane z techniką wykonania zabiegu, mogą polegać na:
1. Wykorzystaniu przestarzałej techniki wykonywania zabiegu,
2. Użyciu niewłaściwych, niesprawnych lub zużytych narzędzi (na przykład: tępa sztanca ekstrakcyjna, sztanca o zbyt dużej średnicy),
3. Wysokim współczynniku transsekcji (przecięcie graftów w fazie ekstrakcji), spowodowanym złym narzędziem i/lub niskim doświadczeniem i sprawnością manualną operatora,
4. Doprowadzeniu do niskiej przeżywalności graftów poprzez: brak właściwego nawilżania, brak zastosowania środków obniżających temperaturę przechowywanych graftów, zbyt długie pozostawanie graftów poza organizmem pacjenta,
5. Błędami w fazie ekstrakcji, prowadzącymi do powstania widocznych po zagojeniu mikroblizn,
6. Błędami w fazie implantacji, prowadzącymi do niewłaściwej linii włosów, niewłaściwej gęstości w obszarze biorczym, niskiej przeżywalności implantów,
7. Braku doświadczenia w rozwiązywaniu specyficznych problemów danego pacjenta (na przykład: pacjent o kręconych włosach, pacjent u którego wykonano już wcześniej zabieg przeszczepu metodą paskową, pacjent noszący na co dzień kask ochronny, itd…)
Brak właściwego zmysłu estetycznego (artystycznego) lekarza definiującego „nową” linię włosów.

Rysowanie linii włosów to często lekceważony, a zupełnie kluczowy element procesu, wpływający fundamentalnie na końcowy efekt estetyczny. Lekarz rysujący docelową linię włosów musi dysponować dużym zmysłem estetycznym, specyficzną wyobraźnią, pozwalającą mu „zobaczyć” pacjenta po wykonanym zabiegu – i to nie tylko w kilka tygodni po transplantacji, ale też za lat pięć i za lat piętnaście!

Niewłaściwa (lub nieistniejąca!) opieka po przeprowadzonym zabiegu transplantacji.

Sprawdź także 10 mitów na temat przeszczepu włosów!

Potencjalne błędy po stronie pacjenta

Analizując obszary pozostające pod kontrolą pacjenta, możemy wyróżnić następujące źródła potencjalnych negatywnych konsekwencji jego zaniechań i działań:

Błędy popełnione przed zabiegiem

Brak dołożenia należytej staranności przy wyborze kliniki i lekarza prowadzącego:

Czy pacjent rozmawiał bezpośrednio z lekarzem – wykonawcą zabiegu?
Czy znane jest doświadczenie lekarza w wykonywaniu zabiegów przeszczepu włosów (tego konkretnie rodzaju włosów, tą konkretnie techniką, za pomocą tych konkretnie narzędzi,…)?
Ile zabiegów w dniu zabiegu będzie wykonywać (nadzorować?) lekarz prowadzący?
W jakich szkoleniach z zakresu przeszczepu włosów uczestniczył lekarz prowadzący? Jakie certyfikaty posiada?
Jaką dokładnie technologią wykonany będzie zabieg?
Jakie opinie na temat kliniki i konkretnego lekarza są dostępne w sieci?
Jakie jest portfolio kliniki w zakresie dokumentacji przed/po?
Czy klinika akceptuje wszystkich pacjentów jako kwalifikujących się do przeszczepu?
Jaka jest proponowana cena zabiegu i jak wygląda ona w zestawieniu z cenami na rynku?
W jakim zakresie kalendarz zabiegowy w klinice jest wypełniony? (Czy klinika, w której możesz zostać zoperowany „nawet jutro”, na pewno cieszy się dobrą renomą? Czy klinika, która proponuje Ci termin za 6 miesięcy, na pewno jest dobrze zorganizowana?)

Błędy popełnione w dniu zabiegu
1. Spożycie alkoholu przed zabiegiem
2. Zażycie leków rozrzedzających krew przed zabiegiem
3. Niewłaściwy strój w dniu zabiegu (pożądany jest strój luźny, swobodny i miękki)
4. Zła organizacja logistyki w dniu zabiegu, brak odpowiedniej pomocy ze strony najbliższych (na przykład konieczność długotrwałej jazdy samochodem po zabiegu)
Błędy popełnione po zabiegu
1. Nie zaplanowanie odpowiedniego czasu na rekonwalescencję po transplantacji. Dla osiągnięcia optymalnych rezultatów przeszczepu pacjent potrzebuje dużo snu, możliwości skutecznego odstresowania się, pełnej metabolizacji środków znieczulających i przeciwbólowych.
2. Niepoprawnie i/lub w niewłaściwym czasie wykonane pierwsze mycie głowy. (Także mycie głowy w kolejnych dniach ma duże znaczenie dla rezultatów zabiegu),
3. Spożywanie znacznych ilości pikantnego i tłustego jedzenia oraz alkoholu,
4. Palenie papierosów,
5. Brak powstrzymania się od bardzo intensywnego wysiłku fizycznego (powodującego istotny wzrost ciśnienia krwi),
6. Brak powstrzymania się od sytuacji powodujących intensywne pocenie się – na przykład sauna (silne pocenie się zwiększa prawdopodobieństwo wystąpienia infekcji),
7. Brak powstrzymania się od intensywnej ekspozycji na słońce,
8. Sen w niewłaściwej pozycji (w pierwszych dniach zalecona jest pozycja półleżąca, z nieco uniesioną głową),
9. Drapanie głowy, zdrapywanie strupków (szczególnie w obszarze biorczym),
10. Brak kontaktu z lekarzem prowadzącym w przypadku wystąpienia przedłużających się problemów (szczególnie związanych z ewentualną infekcją),
11. Stosowanie „naturalnych preparatów pielęgnacyjnych”, z internetowych rekomendacji (na przykład – sok z cebuli),
12. Brak zachowania pełnej higieny w okresie rekonwalescencji (na przykład: czysta i często zmieniana pościel, brak bezpośredniego kontaktu ze zwierzętami domowymi, itp.)

Sprawdź zalecenia po przeszczepie!

Perspektywa druga: możliwe niepożądane skutki uboczne

Jak już zaznaczaliśmy wcześniej, zabieg transplantacji włosów jest od strony medycznej procedurą dość nieskomplikowaną i bezpieczną. Przyjmuje się zazwyczaj, że jedynie około 1% zabiegów nie kończy się sukcesem (od strony medycznej, nie estetycznej!). Nie oznacza to jednak, że nie mogą wystąpić – z różnym nasileniem – niepożądane skutki uboczne. Mogą one polegać na:

Opuchlizna. To najczęściej występujący niepożądany skutek uboczny po zabiegu przeszczepu włosów. Może trwać do kilku dni po transplantacji. Występuje najczęściej w obszarze czoła, wokół oczu, z tyłu szyi. W nasilonej formie może łączyć się z pokrzywką.
Silne swędzenie. Może dotyczyć tak obszaru biorczego, jak i dawczego. Swędzenie jest po prostu powiązane z procesami gojenia się nacięć skóry oraz metabolizowania podanych do tkanek w trakcie zabiegu środków znieczulających i tumescencyjnych.
Gorączka. U bardzo niewielkiej grupy pacjentów po zabiegu przeszczepu może pojawić się gorączka. Mija ona samoistnie po najdalej kilkudziesięciu godzinach.
Krwawienie z nacięć w obszarze dawczym. W bardzo rzadkich przypadkach możemy mieć do czynienia z sączeniem się krwi i płynów ustrojowych z nacięć obszaru dawczego, skąd pobrane zostały przeszczepione grafty.
Wypryski, cysty. Pojawiają się w obszarze biorczym. Przyczyną ich wystąpienia jest niewystarczająca sterylność podczas zabiegu i po nim. Stan wymaga leczenia, po zastosowaniu odpowiednich środków problem zanika w ciągu kilku dni.
Brak czucia – może pojawić się zarówno w obszarze dawczym, jak i biorczym. Problem zanika samoistnie po najdalej kilkudziesięciu godzinach.

Perspektywa trzecia: potencjalne źródła niezadowolenia

Jest wiele – obiektywnych i subiektywnych – czynników, które mogą być źródłem potencjalnego niezadowolenia pacjenta z uzyskanego po przeszczepie włosów rezultatu. Omówmy je tutaj po kolei.

Błędy transplantacji, czyli obiektywne źródła niezadowolenia z rezultatów przeszczepu włosów.

Obiektywnymi powodami, dla których przeszczep można uznać za nieudany, są:

Nienaturalna linia włosów. Nawet osoby nie zajmujące się profesjonalnie przeszczepami włosów, są w stanie zauważyć, że „coś się tu nie zgadza” – uzyskana po przeszczepie linia włosów nie odpowiada naturalnej estetyce twarzy. Polegać to może na linii włosów sprowadzonej zbyt nisko (zbyt blisko linii brwi) lub pozostawionej zbyt wysoko (co tworzy nienaturalnie wysokie czoło). Innym błędem może być linia włosów poprowadzona zbyt geometrycznie („od linijki”), bez naturalnego „chaosu” lub zakola pokryte w nieestetyczny sposób.

Zupełnym błędem w rekonstrukcji linii włosów jest wykorzystanie do jej odbudowy mnogich zespołów mieszkowych – linia włosów zawsze ujmuje jedynie mieszki włosowe z pojedynczymi włosami.

Widoczne blizny w obszarze dawczym. Bez względu na poziom kompetencji czy nawet artyzmu lekarza-operatora, po przeszczepie wykonanym metodą STRIP (paskową, FUT) – zawsze pozostanie widoczna blizna. Jej widoczność będzie zależała od umiejętności lekarza, sposobu gojenia się tkanek u konkretnej osoby, gęstości i długości włosów z tyłu głowy. Trzeba jednak wiedzieć, że widoczne blizny mogą pozostać także po zabiegu wykonanym metodą FUE – szczególnie wtedy, gdy zastosowane zostaną sztance ekstrakcyjne o zbyt dużej średnicy (1 mm lub większej). W tym zakresie bardzo duże znaczenie mają także indywidualne predyspozycje danej osoby. W negatywnej sytuacji możemy mieć do czynienia z widocznymi na potylicy „białymi plamkami” – mikrobliznami w miejscach po ekstrakcji zespołu mieszkowego.
Niewystarczająca gęstość włosów w obszarze biorczym.

Złe zaplanowanie zabiegu – zbyt duża powierzchnia obszaru biorczego w stosunku do liczby pozyskanych w obszarze dawczym graftów – prowadzić może do uzyskania zbyt niskiej gęstości, co z kolei dawać będzie zdecydowanie niesatysfakcjonujący efekt estetyczny. Jeśli obszar dawczy pozostawiony został w dobrym stanie – sytuację można naprawić przez wykonanie kolejnej sesji przeszczepu.

Nadmierne przerzedzenie włosów w obszarze dawczym (overharvesting). Overharvesting to niestety dość często spotykana sytuacja, szczególnie w przypadkach „turystyki medycznej”. Zespół wykonujący zabieg, realizuje „sztywno” uzgodniony zakres przeszczepu – transplantacji podlega zbyt duża liczba graftów. Gdy dzieje się to bez uwzględnienia faktycznego stanu obszaru potylicznego, gdy pobiera się więcej niż około 20% znajdujących się tam zespołów mieszkowych – mamy do czynienia z overharvestingiem. Trzeba jasno zaznaczyć – po takim zniszczeniu, nie mamy możliwości odtworzenia gęstości w obszarze dawczym. Jedynymi środkami, za pomocą których można w pewnym stopniu maskować ubytki są: mikropigmentacja skóry głowy oraz odpowiednio ukształtowana fryzura, maksymalizująca „efekt gęstości” z posiadanych włosów. Overharvesting zwiększa także prawdopodobieństwo wystąpienia przebarwień skóry.
Niewłaściwie wyznaczony obszar dawczy (wyjście poza bezpieczny obszar, w którym znajdują się mieszki włosowe odporne na destrukcyjny wpływ DHT). Niekiedy, zespół prowadzący ekstrakcję, aby koniecznie zrealizować uzgodniony z pacjentem liczbowy zakres przeszczepu (na przykład: „nie mniej niż 3500 graftów”) wychodzi poza tak zwany „obszar bezpieczny” (potylicę), pobierając grafty także z obszarów ponad skroniami i w tylnej części szczytu głowy. Niestety, bardzo często pobrane z tych części głowy mieszki włosowe poddają się z czasem procesowi łysienia androgenowego. W konsekwencji efekt estetyczny, uzyskany po przeszczepie okazuje się być krótkotrwały.
Infekcja. W bardzo rzadko zdarzającej się sytuacji może dojść do infekcji i stanów zapalnych. Częściej dotyczy to obszaru biorczego niż dawczego. To stan wymagający jak najszybszej interwencji lekarskiej, bowiem ewentualne negatywne konsekwencje mogą zdecydowanie przekroczyć odrzucenie przeszczepów.
Niska skuteczność transplantacji, odrzucenie części przeszczepionych zespołów mieszkowych. Taka sytuacja może mieć miejsce z kilku powodów. Podstawowym jest sygnalizowana już wyżej infekcja. Innym potencjalnie możliwym powodem jest implantacja uszkodzonych (zniszczonych) zespołów mieszkowych – podstawowe ryzyka są tu związane albo z transsekcją (przecięciem struktury mieszka włosowego podczas ekstrakcji) lub z nadmiernym wysuszeniem i obumarciem mieszków włosowych w okresie pomiędzy ekstrakcją, a implantacją (okres ten powinien być jak najkrótszy!).

Martwica. Skrajnym (i niezwykle rzadko występującym!) przykładem nieudanego przeszczepu jest wystąpienie martwicy. Następuje nagłe odcięcie dopływu świeżej krwi do tkanek, skóra ciemnieje, pojawiają się na jej powierzchni ciemne kropki. Czynnikami, które wpływają na zwiększenie prawdopodobieństwa wystąpienia martwicy są: zbyt dużo środków przeciwdziałających krwawieniu (np. epinefryna) zaaplikowanych podczas zabiegu, zbyt duża sesja transplantacji, zbyt inwazyjne nacięcia skóry (tak w obszarze dawczym, jak i biorczym), wysokocukrowa dieta pacjenta.

Błędy transplantacji, czyli subiektywne źródła niezadowolenia z rezultatów przeszczepu włosów.

Lista przyczyn, dla których pacjent potencjalnie może być niezadowolony po przeprowadzonym zabiegu transplantacji włosów mogłaby być nieskończenie długa – nieskończenie różni są bowiem sami pacjenci, ich oczekiwania, wyobrażenia i emocje. Jednak zawsze można te ewentualne przyczyny pogrupować, odnaleźć w nich jakiś wspólny mianownik. Poniżej postaramy się zaprezentować nasz pogląd na tą sprawę. Pacjent może czuć się zawiedzony, ze względu na:

Świadomość złego wyboru kliniki i prowadzącego lekarza. Często dopiero po fakcie okazuje się czytelnie, że decyzja o wyborze konkretnego miejsca i zespołu była błędna. Deklaracje marketingowe, składane PRZED zabiegiem, nie są realizowane. Obiecywane efekty nie pojawiają się, brak kontaktu i opieki po zabiegu…Pacjent boleśnie przekonuje się, że nie dołożył należytej staranności podczas procesu wyboru kliniki, że jego research był niewystarczający, zbyt powierzchowny.
Oczekiwanie szybszych rezultatów. Lekarz prowadzący nie zawsze wystarczająco jasno wytycza ramy dla oczekiwań pacjenta. Zdarza się, że oczekuje on finalnych rezultatów przeszczepu na przykład już po 3-4 miesiącach. Nie jest to jednak możliwe – na pełny efekt przeszczepu czekamy nawet do 12 miesięcy.
Oczekiwanie nierealistycznych rezultatów. Pacjenci nie zawsze są świadomi obiektywnych ograniczeń w swojej sytuacji. Nie są w stanie obiektywnie ocenić stanu swojej potylicy (obszaru dawczego) – ile graftów można bezpiecznie pobrać, by uniknąć overharvestingu? Na ile zaawansowany jest w ich przypadku proces łysienia (na jakim poziomie w skali Norwooda Hamiltona się znajdują) – a w konsekwencji: jak dużej skali zabieg byłby konieczny dla uzyskania satysfakcjonującego rezultatu? Na ile realne możliwości są zbieżne z subiektywnymi oczekiwaniami pacjenta?
Nienaturalny, nieestetyczny wygląd po zabiegu. Źle zaprojektowana linia włosów, niewłaściwa gęstość włosów, brak odpowiedniego pokrycia, zniszczony obszar dawczy (nadmierne przerzedzenie), widoczne blizny – wszystkie te przyczyny mogą przyczynić się do niezadowolenia pacjenta z rezultatu transplantacji.
Zbyt wcześnie wykonany zabieg. Zabieg przeszczepu włosów wykonany w zbyt młodym wieku pacjenta, szczególnie w sytuacji, gdy brak intensywnej terapii hamującej przebieg procesu łysienia androgenowego – prowadzi po kilku(nastu) latach do nieestetycznego, a nawet karykaturalnego wyglądu. U bardzo młodych pacjentów przeszczep nie powinien być traktowany jako terapia pierwszego wyboru. Właściwie skonstruowana terapia koncentrowałaby się na farmakologicznym i zabiegowym zahamowaniu procesu postepowania AGA, tak by ewentualny przeszczep był jak najdłużej po prostu niepotrzebny.
Utożsamienie przeszczepu włosów z trwałym wyleczeniem łysienia androgenowego. Całkowicie błędne jest przekonanie niektórych pacjentów, że wykonanie przeszczepu włosów jest trwałym i wystarczającym rozwiązaniem obarczającego ich problemu w postaci AGA. Nie! Przeszczep włosów może być jedynie istotnym fragmentem kompleksowej, wieloelementowej terapii, opartej tak o farmakoterapię, jak i różnego rodzaju okresowo wykonywane zabiegi.
Problemy napotkane w okresie rekonwalescencji po zabiegu. Okres kilku tygodni po zabiegu jest niezwykle ważny z punktu widzenia jakości osiągniętego efektu końcowego. Jeśli pacjent nie zostanie odpowiednio poinstruowany co do właściwego sposobu postępowania (w szczególności sposobu pielęgnacji skóry głowy w pierwszych dniach po zabiegu) lub otrzymane zalecenia zlekceważy – efekt estetyczny transplantacji jest mocno zagrożony. Negatywny wpływ mieć mogą takie czynniki jak:
- Brak właściwej pielęgnacji w trakcie kluczowych pierwszych kilkunastu dni po przeszczepie (mycie, nawilżanie);
- Picie alkoholu, palenie papierosów;
- Przedwcześnie podjęte forsowne ćwiczenia fizyczne, basen, sauna;
- Nadmierna ekspozycja na słońce;
- Źle układana głowa do snu (w pierwszych dniach po zabiegu);
- Zdrapywanie strupków;
- Brak właściwej higieny skóry głowy, dopuszczenie do stanów zapalnych i infekcji;

Podsumowanie: 10 kluczowych warunków udanego przeszczepu włosów

Na końcowy sukces transplantacji i pełną satysfakcję pacjenta z optymalnych estetycznie rezultatów przeszczepu włosów składają się działania podjęte przed zabiegiem, w jego trakcie oraz po wykonaniu procedury.

Uważnie i bez pośpiechu dokonaj wyboru kliniki, w której wykonasz swój zabieg przeszczepu włosów.
Pamiętaj, że przeszczep to jedynie fragment znacznie szerszej terapii łysienia, która powinna zawierać także farmakoterapię, uzupełniające (okresowe) terapie wspomagające oraz indywidualnie sformułowane zalecenia pielęgnacyjne.
Sprawdź, czy Twój zabieg wykonany będzie z użyciem optymalnych dla Twojego przypadku (rodzaj włosów, stopień zaawansowania procesu łysienia) technik i narzędzi.
Dokładnie przedyskutuj z lekarzem możliwe do osiągnięcia rezultaty. Czy są one zgodne z Twoimi oczekiwaniami?
Skorzystaj z możliwości poprawy stanu swojego obszaru dawczego przez odpowiednią terapię przygotowującą do przeszczepu. Wylecz skórę głowy z wszelkich stanów zapalnych i łojotoku!
Pamiętaj, że „więcej” nie zawsze oznacza „lepiej”. Realistycznie zdefiniuj najlepszą dla siebie skalę zabiegu (by z całą pewnością uniknąć overharvestingu!)
Zaplanuj odpowiedni czas dla siebie, na rehabilitację po zabiegu.
Dokładnie stosuj się do otrzymanych zaleceń pielęgnacyjnych w pierwszych kilkunastu dniach po transplantacji – są one kluczowe dla ostatecznego sukcesu i optymalnych rezultatów estetycznych zabiegu.
W pierwszych kilku tygodniach po zabiegu unikaj nadmiernego słońca, intensywnych ćwiczeń fizycznych, sauny, basenu.
Pamiętaj, że wykonany przeszczep nie wyleczył cię trwale z łysienia androgenowego. Zaplanuj kolejne etapy terapii – tak, by uzyskane efekty estetyczne były trwałe.

Zmagasz się z wzmożonym wypadaniem włosów? Umów się na konsultację do trychologa jeszcze dziś!

umów się