MINOXIDIL DOUSTNIE W TERAPIACH WYPADANIA WŁOSÓW – SKUTKI UBOCZNE, PRZECIWWSKAZANIA

Przyjmowanie doustne minoxidilu (in. minoksydyl, minoksidil) w terapiach nadmiernego wypadania włosów staje się coraz bardziej popularne.

Doustny minoxidil był stosowany w latach 70-tych i 80-tych w dawkach od 20-60 mg na dobę (a czasem nawet wyższych) w leczeniu wysokiego ciśnienia krwi. Zauważono wtedy, że od 80% do 90% pacjentów stosujących minoxidil obserwowało u siebie odrost włosów na głowie i ciele. Doprowadziło to finalnie do przebadania i opracowania formuły minoxidilu do stosowania zewnętrznego, w formie wcierki lub pianki. Aplikowany w ten sposób minoxidil stał się niezwykle popularnym, powszechnie stosowanym standardem w leczeniu łysienia.

10-15 lat temu doustny minoxidil ponownie pojawił się w medycynie klinicznej – tym razem w leczeniu wypadania włosów. Zamiast stosować dawki takie jak 20-60 mg dziennie, lekarze zaczęli stosować małe dawki: od 0,25 mg do 5 mg na dobę. Co ciekawe, dawki te skutecznie pomagały w leczeniu wypadania włosów i jednocześnie wiązały się ze znacznie mniejszą liczbą skutków ubocznych niż istotnie wyższe dawki stosowane wcześniej w regulacji ciśnienia krwi.

Doustny minoxidil jest obecnie coraz częściej stosowany. W tej formie nie jest on zatwierdzony do leczenia wypadania włosów ani przez FDA, ani europejskie odpowiedniki tej agencji, tak więc jego stosowanie w przypadku problemów z włosami jest całkowicie „off label”. Leczenie to jest jednak jak najbardziej efektywne dla wielu pacjentów. Jednak może być także połączone z kłopotliwymi skutkami ubocznymi, gdy ignoruje się kilka kluczowych zasad. Przyjrzyjmy się bliżej regułom, które zapewnić mogą skuteczne i bezpieczne użycie minoxidilu w terapiach łysienia. Jak uniknąć najczęstszych błędów?

BŁĄD 1: Stosowanie zbyt wysokich dawek

W zakresie dawkowania nie ma jasno zdefiniowanych reguł – leczenie odbywa się na zasadach off-label. Co można zauważyć?
Zarówno praktyka, jak i badania wykazują, że większość kobiet bez problemu toleruje dawki od 0,25 mg do 2,5 mg. Po przekroczeniu dawki 2,5 mg skutki uboczne mogą pojawiać się z nieco większym prawdopodobieństwem.

Jakimi danymi z opublikowanych badań dysponujemy?

Mamy dane z bardzo dobrego badania przeprowadzonego w 2020 r. przez Ramosa i współpracowników oraz badania Sanabrii z roku 2021. Publikacje te dostarczyły nam cennych informacji na temat tego, jakich skutków ubocznych możemy się spodziewać, gdy pacjentki stosują różne dawki doustnego minoxidilu w leczeniu łysienia androgenowego w schemacie żeńskim.
Jakie są statystyki?

• Według Ramosa u 4% użytkowniczek doustnego minoxidilu w dawce 1 mg pojawia się obrzęk stóp (dla dawki 1,25 mg procent ten zwiększa się do 9%),
• u 27% pacjentek pojawia się nadmierne owłosienie,
• zauważalna grupa doświadcza niewielkiego wzrostu częstości akcji serca (średnio 6 uderzeń na minutę).
• około 10% kobiet przyjmujących dawkę 1,25 mg lub mniej odczuwa bóle głowy.

Pamiętać trzeba, że w przypadku mężczyzn stosowane są istotnie większe dawki (nawet dwukrotnie wyższe niż w przypadku kobiet).

BŁĄD 2: Pacjenci zbyt szybko zwiększają dawkę doustnego minoxidilu

Nie ma żadnych sztywnych reguł dotyczących dawkowania doustnego minoxidilu. Często proces leczenia zaczyna się od relatywnie niskiego poziomu przyjmowanej dawki, po czym – w przypadku braku negatywnych reakcji – dawkę stopniowo (co kilka tygodni) podnosi się.

Podczas takiego procesu warto zachować cierpliwość. Konieczna jest także świadomość, po jakim czasie pojawiać się może dany rodzaj niepożądanych reakcji organizmu.

Czy skutki uboczne – jeśli mają wystąpić – pojawiają się w ciągu kilku godzin? Czy też zajmuje to dni lub tygodnie? Różne skutki uboczne doustnego minoxidilu występują w różnym czasie.

• Problemy z tętnem (jeśli w ogóle wystąpią) występują w ciągu kilku godzin lub dni.
• Światłowstręt (jeśli w ogóle wystąpi) pojawia się w ciągu 5-10 dni.
• Zawroty głowy (jeśli występują) pojawiają się w ciągu pierwszego miesiąca.
• Zatrzymanie płynów w organizmie (szczególnie w stopach) i wzrost włosów na ciele zaczynają być widoczne dopiero około 3 miesiąca po rozpoczęciu stosowania minoxidilu.

Biorąc pod uwagę powyższe zależności nie jest przypadkiem wyjątkowym ustalenie docelowego dawkowania nawet po około 6 miesiącach od rozpoczęcia terapii.

BŁĄD 3: Zbyt wcześnie odstawiamy doustny minoxidil – bez wystarczająco długiej próby sprawdzenia, czy rzeczywiście pomaga

Potrzeba około 4-6 miesięcy, aby faktycznie osiągnąć oczekiwane wyniki terapii.

BŁĄD 4: Niepotrzebnie zmniejszamy dawkę doustnego minoxidilu

Każdy, kto rozpoczyna stosowanie doustnego minoxidilu w leczeniu łysienia androgenowego, powinien zaplanować stosowanie go przez całe życie w przepisanej dawce. Jeśli zdecyduje się zwiększyć dawkę ponad to, co zostało im przypisane, zwiększy także nieco swoje szanse na wystąpienie skutków ubocznych (ale także szanse, że może osiągnąć lepszy odrost).

Jeśli natomiast pacjent zdecyduje się zmniejszyć dawkę poniżej przepisanej przez prowadzącego lekarza, naraża się na ryzyko utraty uzyskanych wcześniej efektów.

Wnioski

Doustny minoxidil okazuje się mieć swoje miejsce w leczeniu wypadania włosów u kobiet i mężczyzn cierpiących na łysienie androgenowe. Lek ma jednak możliwe skutki uboczne, które należy dokładnie omówić z pacjentami. Niektóre działania niepożądane, takie jak kołatanie serca i zawroty głowy, nie są częste, ale jeśli wystąpią, pojawiają się wkrótce po rozpoczęciu stosowania leku. Inne skutki uboczne, takie jak zatrzymanie płynów i wzrost włosów na ciele, rozwijają się miesiącami. Z tego powodu należy uzbroić się w cierpliwość, aby obserwować korzyści i skutki uboczne leku przed podjęciem decyzji o ewentualnych zmianach dawki.

Przeciwwskazania do stosowania doustnego minoxidilu

Przeciwwskazania lub powody, dla których nie należy stosować lub przepisywać minoxidilu. Nie powinni stosować doustnego minoxidilu pacjenci/pacjentki:

• Kobiety w ciąży lub próbujące zajść w ciążę.
• Z przewlekłymi schorzeniami, zwłaszcza nerek, serca i wątroby,
• Z chorobami serca, w tym osoby po przebytych zawałach serca, ale także osoby z dławicą piersiową, niewydolnością serca i zaburzeniami rytmu serca
• Z guzami chromochłonnymi
• Z porfirią
• Pacjenci w wieku powyżej 60 lat mogą stosować doustny minoxidil tylko z zachowaniem ostrożności, ponieważ mogą być bardziej wrażliwi i potencjalnie mogą mieć chorobę sercowo-naczyniową, która może wywołać dusznicę bolesną w przypadku spadku ciśnienia krwi.
• Pacjenci z niskim ciśnieniem krwi na początku lub stosujący inne leki przeciwnadciśnieniowe mogą nie być idealnymi kandydatami do doustnego minoxidilu.

Wchłanianie i metabolizowanie monoxidilu

Przyjmowanie minoxidilu doustnie

Gdy tabletki minoxidilu są przyjmowane doustnie, większość leku jest szybko wchłaniana do krwi.
Doustny minoxidil jest łatwo wchłaniany z przewodu pokarmowego. Szczytowe stężenie we krwi występuje po około 1 godzinie od przyjęcia leku, a następnie powoli spada. Minoxidil jest metabolizowany przez wątrobę. Okres półtrwania minoxidilu podawanego doustnie wynosi około 4,2 godziny. Stężenie minoxidilu we krwi zależy od zastosowanej dawki. W przypadku dawki w wysokości 5 mg stężenie 157 ng/ml można zmierzyć we krwi około 1 godziny później, zanim poziom zacznie spadać. Jeśli przyjęta zostanie dawka w wysokości 2,5 mg, stężenie we krwi w punkcie czasowym jednej godziny jest w rzeczywistości wielokrotnie mniejsze i wynosi około 28 ng/ml.

Poniższy wykres przedstawia szacunki stężeń minoxidilu w różnych punktach czasowych (źródło: www.donovanmedical.com).

Chociaż doustny minoxidil osiąga szczytowe stężenie we krwi około 1 godziny po przyjęciu pojedynczej dawki, główny wpływ na ciśnienie krwi występuje po 2-3 godzinach, a następnie ciśnienie krwi ponownie powoli wzrasta. W przypadku osób stosujących minoxidil codziennie przez długi czas, maksymalny wpływ na ciśnienie krwi występuje po 10-14 dniach.

Przyjmowanie minoxidilu zewnętrznie

Stężenie minoxidilu przyjmowanego doustnie w surowicy jest około 20-30 razy wyższe niż minoxidilu aplikowanego miejscowo.
Istnieje pewne ogólnoustrojowe wchłanianie minoxidilu nawet u osób stosujących lek miejscowo. Około 99% osób stosujących miejscowo minoxidil ma poziom we krwi mniejszy niż 2-5 ng/ml. Jednak niektórzy pacjenci stosujący lek miejscowo czasami osiągają znacznie wyższe poziomy – nawet do 21 ng / ml. Na szczęście jest to rzadkie.

Stężenia minoxidilu podawanego zewnętrznie wyższe niż 5% mogą zwiększać wchłanianie.
Wchłanianie minoxidilu może być także zwiększone, jeśli jednocześnie przyjmowane są inne leki stosowane miejscowo, takie jak miejscowe retinoidy i kortyzony.

Zmagasz się z wzmożonym wypadaniem włosów? Umów się na konsultację do trychologa jeszcze dziś!

umów się

Źródła:

Jimenez-Cauhe et al. Bezpieczeństwo doustnego leczenia wypadania włosów minoxidilem w małych dawkach. Przegląd systematyczny i zbiorcza analiza danych poszczególnych pacjentów. Dermatologic Therapy 2020. 33:6
Jimenez-Cauhe et al. Safety of low-dose oral minoxidil treatment for hair loss. A systematic review and pooled-analysis of individual patient data. Dermatologic Therapy 2020. 33:6
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/32757405/

Ramos i wsp. Minoxidil 1 mg doustnie w porównaniu z 5% roztworem minoxidilu do stosowania miejscowego w leczeniu łysienia typu kobiecego: Randomizowane badanie kliniczne. JAAD 2020; 82(1): 252-253.
Ramos et al. Minoxidil 1 mg oral versus minoxidil 5% topical solution for the treatment of female-pattern hair loss: A randomized clinical trial. JAAD 2020; 82(1): 252-253.
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/31473295/

Sanabria B et al. Działania niepożądane niskiej dawki doustnego minoxidilu w leczeniu łysienia androgenowego u 435 pacjentów. JAAD 2021; 84: 1175-78
Sanabria B et al. Adverse effects of low dose oral minoxidil for androgenetic alopecia in 435 patients. JAAD 2021; 84: 1175-78
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/33253848/

Vano-Galvan S i wsp. Bezpieczeństwo stosowania doustnego minoxidilu w niskiej dawce w leczeniu wypadania włosów: Wieloośrodkowe badanie 1404 pacjentów. JAAD 2021; 84: 1644-51.
Vano-Galvan S et al. Safety of low dose oral minoxidil for hair loss: A multicenter study of 1404 patients. JAAD 2021; 84: 1644-51.
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/33639244/

Lowenthal DT, Affrime MB. Pharmacology and pharmacokinetics of minoxidil. J Cardiovasc Pharmacol. 1980;2 Suppl 2:S93-106. doi: 10.1097/00005344-198000022-00002. PMID: 6156363.
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/6156363/