Nadmierne wypadanie włosów – jakie badania warto wykonać przed wizytą?

Kiedy mówimy o nadmiernym wypadaniu włosów?

Wypadanie włosów jest zjawiskiem absolutnie normalnym. Wynika to z cyklu wzrostu włosa. Gdy faza wzrostu włosa – anagen – trwająca u zdrowej osoby około sześciu, a nawet ośmiu lat, kończy się, komórki macierzyste przestają się dzielić, a włos przestaje rosnąć. Rozpoczyna się faza tranzycji – katagenu, trwająca kilkanaście dni. Wreszcie, mieszek włosowy wchodzi w trzecią fazę cyklu – telogen. Włos cały czas pozostaje „uwiązany” w mieszku włosowym, jednak jest już zupełnie pozbawiony kontaktu z częścią mieszka włosowego, w której odbywa się podział komórek i wzrost włosa. Ta faza cyklu wzrostu włosa trwa kilka miesięcy. W każdej chwili około 10% mieszków włosowych na naszej głowie pozostaje w fazie telogenu. Gdy faza telogenu kończy się, u podstawy mieszka włosowego pojawia się rosnący nowy włos. Martwa łodyga włosa, pozostająca w mieszku włosowym po poprzednim cyklu wzrostu – jest mechanicznie wypychana z zespołu mieszkowego. Włos wypada….

Ponieważ mamy na głowie około stu tysięcy mieszków włosowych, opisana wyżej sytuacja – końcowa faza telogenu i wypadanie martwego włosa – ma miejsce w około stu mieszkach włosowych. Tym samym taka właśnie liczba wypadających włosów – około stu dziennie – może być uznana za w pełni naturalną, nie związaną z jakimkolwiek zaburzeniem. Dopiero wtedy, gdy przez kilka kolejnych dni obserwujemy liczbę wypadających włosów znacznie powyżej wspomnianego limitu stu włosów – powinniśmy poczuć się zaniepokojeni i umówić na konsultację z trychologiem.

Wypadanie włosów a ścienianie się łodygi włosa

Bardzo istotną kwestią, która powinna zostać rozstrzygnięta podczas pierwszej (diagnostycznej) konsultacji trychologicznej jest doprecyzowanie – co faktycznie dzieje się z naszymi włosami i na naszej skórze głowy. Musimy być pewni, czy podstawowym problemem jest:

nadmierne wypadanie włosów (ponad wspomniany wyżej limit około stu włosów dziennie)
ścienianie się włosów (charakterystyczne przede wszystkim dla łysienia androgenowego i tzw. alopecia senilis), wraz z ewentualną powolną zmianą linii włosów
pojawienie się zmian na skórze głowy, na przykład niewielkich obszarów pozbawionych włosów.

Odpowiedź na wspomniane wyżej pytania jest kluczowa z punktu widzenia dalszego procesu diagnostyki i możliwych scenariuszy terapeutycznych.

W dalszej części wpisu skoncentrujemy się na sytuacji zdefiniowanej w pierwszym punkcie powyżej – nadmiernym wypadaniu włosów.

Anagenowe i telogenowe wypadanie włosów

Anagenowe wypadanie włosów to – na szczęście – sytuacja nie zdarzająca się zbyt często. Zdecydowanie najczęściej jest związana z faktem toczącego się leczenia onkologicznego. Faza wzrostu włosa – anagen – jest gwałtownie przerywana na skutek działania przyjmowanych leków onkologicznych (hamujących proces mitozy, alkilowych czy antymetabolicznych), zatrucia metalami ciężkimi, po ekspozycji na promieniowanie jonizujące lub w konsekwencji pewnej grupy chorób o podłożu immunologicznym. Włosy zaczynają gwałtownie wypadać po około 14 dniach od pojawienia się czynnika sprawczego. Szczyt wypadania włosów obserwuje się po około 1-2 miesiącach od zatrucia. Łysienie anagenowe jest co do zasady odwracalne – po ustąpieniu działania czynnika sprawczego, włosy odrastają. Można ten proces w niewielkim stopniu przyspieszyć (i polepszyć jakość odrastających włosów) przez stymulację skóry głowy: zabiegami fototerapii LLLT, mezoterapią czy zewnętrznie stosowanym minoxidilem.

Łysienie telogenowe to de facto pojęcie „parasolowe”, gromadzące wiele różnorodnych przyczyn nadmiernego wypadania włosów. U osób cierpiących na łysienie telogenowe (ang. telogen effluvium) nawet do 30% mieszków włosowych może znajdować się w tej fazie cyklu wzrostu włosa. Oczywiście powoduje to, iż każdego dnia wypada nam istotnie więcej włosów niż normalnie – liczba ta może zbliżyć się nawet do nawet 300-400 wypadających włosów na dobę!

Jakie są najczęstsze przyczyny telogenowego wypadania włosów?

Wachlarz możliwych przyczyn telogenowego wypadania włosów jest bardzo szeroki. Niestety, w znacznej liczbie przypadków (blisko jedna trzecia Pacjentów!) przyczyny nie udaje się jednoznacznie ustalić. Najczęstszymi powodami telogen effluvium są:

silny stres
ciężka choroba, w szczególności związana z wysoką gorączką
silna utrata wagi, restrykcyjna dieta (szczególnie eliminacyjna, ograniczająca dostępność białka, witamin i mikroelementów)
choroby skóry
przyjmowanie leków lub suplementów
zmiany hormonalne, w szczególności związane z hormonami tarczycy lub funkcjonowaniem jajników
deficyt żelaza, selenu, cynku

Istotnym utrudnieniem diagnozy i identyfikacji kluczowej przyczyny łysienia telogenowego jest fakt, że czynnik wywołujący nadmierne wypadanie włosów ma miejsce kilka (od 3 do 6) miesięcy przed wystąpieniem objawów.

Wypadanie włosów – jakie badania krwi warto wykonać?

Jakie badania zrobić, gdy wypadają włosy? Lista badań krwi, które należy zrobić w celu ustalenia przyczyny utraty włosów, jest bardzo długa. Nie zaleca się wykonywania wszystkich takich badań jeszcze przed samą konsultacją trychologiczną – ich kierunek będzie bowiem określony na postawie analizy obrazu z kamery trychoskopowej oraz w oparciu o informacje udzielane przez Pacjenta podczas wywiadu. Jest jednak grupa badań podstawowych, które mogą być przydatne już podczas pierwszej wizyty u trychologa lub lekarza dermatologa. Do grupy takich badań krwi należą:

Morfologia krwi. To podstawowe badanie, określające ogólny stan zdrowia Pacjenta. Wskazuje także na potencjalna anemię – która może być przyczyną wypadania włosów.
Poziom żelaza i ferrytyny. Żelazo jest niezbędnym budulcem dla włosów. Ferrytyna to białko „magazynujące” żelazo. Analizując poziom wspomnianych dwóch wielkości możemy bardzo często zidentyfikować jeden z czynników wpływających na łysienie telogenowe.
THS, Ft3, Ft4. Badania funkcjonowania tarczycy. W przypadku identyfikacji nadczynności tarczycy obserwować będziemy włosy cieńsze, rzadsze oraz bardziej sztywne. Natomiast dla niedoczynności tarczycy charakterystyczna jest łamliwość i wypadanie włosów.
Anty TPO. Badanie wykorzystywane w diagnostyce chorób autoimmunologicznych, np. w chorobie Hashimoto (włosy często są wtedy kruche i wypadają w zwiększonej liczbie).
ANA – badanie obecności przeciwciał przeciwjądrowych. Niezbędne w diagnostyce szeregu chorób autoimmunologicznych (np. reumatoidalne zapalenie stawów), toczeń rumieniowaty układowy czy zespół Sjogrena).
Testosteron, androstedion. To hormony z grupy androgenów. Obecne (w różnych stężeniach) tak u mężczyzn, jak i u kobiet. Mają silny związek z funkcjonowaniem mieszków włosowych.
Prolaktyna. Hormon typowo kobiecy. Jego nadmiernie wysoki poziom może korelować z wypadaniem włosów.

Inne badania wykorzystywane w diagnostyce przyczyn utraty włosów

Biopsje.

Badania laboratoryjne krwi nie są jedynymi badaniami, które mogą być wykorzystywane w diagnostyce trychologicznej. W bardziej złożonych przypadkach, w szczególności gdy podejrzewane jest łysienie bliznowaciejące lub zakażenie grzybiczne sięga się po biopsje. Pobrane bioptaty analizowane są w profesjonalnych, wyspecjalizowanych laboratoriach badawczych, a wynik badania pozwala na jednoznaczne potwierdzenie lub wykluczenie hipotezy diagnostycznej.

Analiza pierwiastkowa

Innym badaniem, po które w niektórych przypadkach warto sięgnąć jest analiza pierwiastkowa włosa. To nieinwazyjne badanie wymaga wcześniejszego przygotowania – przez około 6 tygodni przed pobraniem próbki włosów nie mogą być one farbowane. Pobrana próbkę (kilkadziesiąt włosów) przesyła się do wyspecjalizowanego laboratorium. Wyniki są dostępne po około 2-3 tygodniach. Kiedy warto sięgać po wspomniane badanie? Jest ono użyteczne w sytuacji, gdy potrzebujemy precyzyjnego spojrzenia na potrzeby suplementacji danego Pacjenta. Jeśli mamy pewność, że problemy z włosami są powiązane z brakiem mikroelementów czy witamin, jeśli chcemy precyzyjnie śledzić skuteczność prowadzonej terapii suplementacyjnej – uzyskiwane wyniki będą dawać jednoznaczne i precyzyjne wskazówki. Należy pamiętać, że terapia tego rodzaju nie powinna ograniczać się jedynie do suplementacji, lecz także obejmować szersze zagadnienia dietetyki i mikrobiomu jelitowego.

Wywiad i trychoskopia jako podstawowe narzędzia diagnostyki trychologicznej

Różnorodne badania: laboratoryjna analiza krwi, analiza pierwiastkowa, badania genetyczne, biopsje, różnorodne badania mikrobioty jelitowej – mogą być niezwykle pomocne w pracy diagnostycznej podczas konsultacji pacjenta trychologicznego. Trzeba jednak pamiętać, że podstawowe informacje pozyskiwane będą w innych obszarach: podczas ustrukturyzowanego, obszernego wywiadu oraz w ramach analizy obrazu włosów i skóry głowy, pozyskanego za pomocą wideodermatoskopu lub kamery trychologicznej. To na tym etapie weryfikowane są podstawowe hipotezy diagnostyczne, co do przyczyn problemów łysienia i nadmiernego wypadania włosów. Doświadczenie i wiedza osoby prowadzącej konsultacje trychologiczną jest kluczowym czynnikiem decydującym o możliwości postawienia poprawnej, kompleksowej diagnozy, a przede wszystkim o możliwości skonstruowania skutecznej, indywidualnie określonej terapii. Sprawdź, jak wygląda pierwsza wizyta u trychologa!

Zmagasz się z wzmożonym wypadaniem włosów? Umów się na konsultację do trychologa jeszcze dziś!

umów się